"Złoty Wiek" opactwa - Tyniec.eu

Wśród wybitnych opatów tego okresu należy wymienić: Jana Łowczowskiego (1558 - 1568), Hieronima Krzyżanowskiego (1568 - 1573), Mikołaja Mieleckiego (koadiutor 1584 – 1588, opat 1593 - 1604), następnie Stanisława Sułowskiego (1604 - 1618), Stanisława Łubieńskiego (1618 - 1627).

W czasach nowożytnych zarówno kościół jak i klasztor zmieniły swój wygląd.

W 2. połowie XVI wieku ambitne plany przebudowy zabudowań klasztornych podjął opat Hieronim Krzyżanowski, niestety przedwczesna śmierć przeszkodziła w ich realizacji.

Zdążył on przebudować zespół dawnych budowli obronnych tzw. Zamku, które w średniowieczu pozostawały odrębną częścią, w rezydencję opatów tynieckich tzw. Opatówkę. Na zachodnim krańcu wzgórza, od strony Wisły zostały wzniesione zabudowania reprezentacyjne oraz gospodarcze tak zwane Starostwa.

W 1573 roku opatem został Andrzej Brzechwa (1573 - 1593), człowiek wykształcony, zdolny, ale obdarzony bardzo żywym temperamentem. Rządził on twardą ręką w opactwie, pozostawał także w stałym konflikcie z wieloma wpływowymi osobami, do jego adwersarzy należał prymas Stanisław Karnkowski. W rezultacie król Stefan Batory ustanowił tzw. koadiutora, z którym opat Brzechwa miał dzielić władzę. Wybór królewski padł na młodego magnata Mikołaja Mieleckiego, który przywdział habit, złożył śluby i po przezwyciężeniu przeszkód objął rządy opackie. Mielecki był człowiekiem renesansu, intelektualistą, wykształconym w Padwie. Zamierzał on zreformować życie zakonne w Tyńcu na wzór kluniacki. Pod jego rządami zgromadzenie tynieckie przeżywało swe najlepsze lata. Mielecki założył przy klasztorze szkołę zwaną gimnazjum tynieckim oraz powiększył zbiory biblioteczne.

Po śmieci w 1604 roku opata Mieleckiego rozpoczął się okres w dziejach opactwa zwany rządami opatów - komendatariuszy tj. opatów, którzy wywodzili się nie tylko spoza klasztoru, ale także spoza zgromadzenia, a byli mianowani przez króla polskiego.

Pierwszym komendatariuszem z nadania króla Zygmunt III Wazy został w 1604 roku ksiądz Stanisław Sułkowski (1604 - 1618). Jego kontrkandydatem ze strony zgromadzenia był o. Wojciech Baranowski, który zyskał większość głosów zakonników. Gdy klasztor odmówił przyjęcia ks. Sułowskiego, król poparł go wojskiem. Klasztor tyniecki po krótkim oporze poddał się woli króla.

W 1. połowie XVII wieku rozpoczęto gruntowną przebudowę kościoła opackiego w stylu barokowym. Do tego czasu przetrwał zasadniczo gotycki styl zabudowań klasztornych. Prace budowlane zainicjował wspomniany opat Stanisław Sułowski, a dokończył jego następca opat Stanisław Łubieński (1618 - 1627). W latach 1618 - 1622 znacznej przebudowie uległ przedni korpus świątyni. Zostało wzniesione nowe sklepienie, nowe wieże oraz kaplice boczne, również powstała nowa fasada. W wyniku prac powstał nowoczesny na ówczesne czasy, "rzymski" (jezuicki) układ przestrzenny korpusu przedniego kościoła. Uroczystej konsekracji świątyni dokonał w 1622 roku brat opata, biskup chełmski Maciej Łubieński. Również z 1. połowy XVII wieku pochodzą wspaniałe stalle z malowidłami przedstawiającymi żywot św. Benedykta oraz sceny z życia średniowiecznych świętych benedyktyńskich.

W przypadku zabudowań klasztornych, nie poprzestano na przebudowie, lecz w wyniku przeprowadzonej niwelacji terenu, zwiększano powierzchnię wzgórza i wzniesiono nowe murowane, piętrowe skrzydło południowe zabudowań klasztornych. Powstał wówczas zwarty czworoboczny kompleks zabudowań klasztornych z dwoma dziedzińcami wewnętrznymi. Przebudowana została także częściowo tzw. Opatówka.

W połowie XVII wieku opat Stanisław Pstrokoński (1646 - 1657) ufundował zespół ołtarzy w świątyni, w tym zapewne drewniany ołtarz główny.